Sünnet Sonrası Ağrı
Plastik klips ve benzeri yönteminde ağrı diğer yöntemlere göre daha az görülür (1,2). Plastik klips ve dikişli yöntemle sünnet edilen çocuklar üzerinde yaptığım en son karşılaştırmalı araştırmada, klips yöntemiyle yapılan sünnetlerden sonra çocukların daha az ağrı duyduklarını tespit ettim. Bu araştırmamın sonuçları, 5-9 Ekim 2012 tarihleri arasında Avrupa Pediatri Akademileri’nin (European Academy of Paediatric Societies) İstanbul’da düzenlediği kongrede sunuldu ve "Archives of Disease in Childhood" dergisinin Kasım 2012 sayısında yayınlandı(3). Plastik klips tekniğinde ağrının daha az görülme sebepleri, bu yöntemde açıkta yara bulunmaması, pansuman veya iç çamaşırın yaraya sürtünmemesidir. Ek olarak, dikişli sünnette her idrar yapmada, yaraya idrar değmesine bağlı görülen acıma bu yöntemde görülmez.
Plastik klipsle yapılan sünnet sonrasında görülen ağrı diğer yöntemlere göre daha az olsa da, aileler bu yöntemden bir mucize beklememelidirler, zira bu yöntemle yapılan sünnet sonrasında da az veya çok ağrı olacaktır. Çocukların bünyesine göre, %80'inde hafif-orta şiddette, %15'inde çok hafif ağrı olurken %5'inde ise şiddetli ağrı görülür. Çocuğun psikolojik durumu, iç dünyasında yaşadığı endişe ve ağrı eşiği bir bütün olarak sünnet sürecini belirler. Sünnet sonrası yerinde durmayan, bisiklet tepesinden inmeyen, sokağa çıkan, sinemaya giden çocuklar olduğu gibi, nadir de olsa, bir hafta yataktan çıkmayan, anne-babayı 3 gün 3 gece uyutmayan çocuklar da vardır. Ağrılı sürecin abartılı olması, pipide fiziksel bir sorun olduğu veya klipsin çocuğa zarar verdiği anlamına kesinlikle gelmez. Çocukların, kendisine sünnet yaptırarak canının acımasına izin verdiğini düşündüğü ailesine öfke duyması, onlara naz yapması veya onlardan intikam almak istemesi, ve bu nedenle de ağrıyı bir silah olarak kullanmaları nadir görülen bir durum değildir. Bu tür durumlarda ağrı kesicilerin uygun şekilde verilmesinin yanısıra çocuğun psikolojik olarak rahatlatılması gerekir. Ailenin, çocuğa karşı sağlam bir duruş sergilemesi, onunla birlikte ağlamak yerine ona moral vermesi son derece önemlidir.
Bölgesel uyuşturmanın etkisi geçtikten sonra, yani sünnetten ortalama 2,5 saat sonra ağrı başlar. Bu ağrıyı en aza indirmek için sünnetten 1-1,5 saat sonra ağrı kesici ilaca başlamak gerekir. Ağızdan alınan ilaçlar ortalama 1 saat sonra etkisini göstermeye başlar. Böylece bölgesel uyuşturucunun etkisi geçmeye başlarken ağızdan alınan ağrı kesici etkisini göstermeye başlar. Bu da, uyuşma durumundan hissetme durumuna yumuşak bir geçiş olmasını sağlar.
Sünnet sonrası ağrı, cerrahi bir girişime bağlı olduğu için uygun ilaç seçimi de oldukça önemlidir. İlk basamak olarak non-steroidal antienflamatuvar ilaçları (ibuprofen gibi) tavsiye ediyorum. Bu ilaca ek olarak dönüşümlü kullanılmak üzere parasetamol (kalpol gibi) kullanılması gerekir. Ağrının çok hafif olduğu %10'luk grupta sadece parasetamol yeterli olur. Sünnet yaptığım çocukların %85’inde hafif-orta şiddette ağrı olur ve bu çocuklarda ibuprofen/paracetamol kullanılması gerekir. Nadiren bazı çocuklar (%3-5) aşırı abartılı ağrı hissedebilirler. Bu çocuklarda biraz önce bahsettiğim 2 ilaca ek olarak metamizol (novalgin) kullanmak gerekir. Her üç ilacın da şurup şekli olduğu için çocuklarda kolaylıkla kullanılabilir.
İlaç aralıklarının, kendi içinde 4-6 saat, birbirlerinin arasında ise en az 1 saat olması gerekiyor. Örneğin, parasetamol verildikten sonra ikinci parasetamol dozu en erken 4 saat sonra verilebilir. Ancak ağrı bu ilaçla kesilmediyse 1saat sonra farklı bir grup ilaç, örneğin ibuprofen verilebilir. Her 3 ilaca rağmen hala ağrısının olduğunu söyleyen çocuklar sünnetlerimin binde 5’ini oluşturuyorlar. Bu çocukların, ağrı eşiği çok düşük olduğu için mi yoksa sünnet stresine, korkuya bağlı olarak mı bu reaksiyonu verdiğini tam olarak bilemiyorum. Ancak bu tür durumlarda, pipi etrafına uyuşturucu krem (emla gibi) sürülmesini, sakinleştirici etkisi olan antihistaminik ilaç verilmesini (örn: Atarax) ve ılık bir duş almalarını öneriyorum.
Ağrı, derecesi ve çocuğun yaşı ne olursa olsun genellikle 2-3 gün içerisinde azalarak kaybolur. Dördüncü günden sonra ağrı neredeyse hiçbir çocukta görülmez. Plastik kıskaç yönteminde sünnet sonrası ailelerin karşısına çıkan tek sorun ağrı olduğu için, bilinçli ve uygun bir ilaç strajesinin uygulanması son derece önemlidir. İlaç kullanımında, konu-komşu veya sünnetçi tavsiyesine değil doktor reçetesine güvenmenin en doğru yol olduğunu unutmayınız.
Kaynaklar:
1. Senel FM, Demirelli M, Oztek S: Minimally invasive circumcision with a novel plastic clamp technique: a review of 7,500 cases. Pediatr Surg Int. 2010 Jul;26(7):739-45.
2. Senel FM: Editorial Comment from Dr. Senel to Circumcision with a novel disposable device in Chinese children: A randomized controlled trial. Int J Urol. 2012 Sep 13. doi: 10.1111/j.1442-2042.2012.03158.x. [Epub ahead of print]
3. Senel F, Misirlioglu F: Pain after circumcision: comparison of conventional and plastic clamp circumcisions. Arch Dis Child 2012;97(Suppl 2):A459